Yaşlılarda Düşmenin Önlenmesi
Yaşlılarda denge kaybı ve düşme çok ciddi klinik sorunlara yol açabilir. Düşme sonucu yaşanan kırık ve diğer yaralanmalar hareket kaybına, uzayan yatak istirahatlerine, ameliyatlara hatta ölüme dahi yol açabilir.
Yaşlılarda görülen ölüm sebepleri arasında beklenmedik kazalar kalp-damar hastalıkları, kanser, inme ve akciğer sorunlarından sonra beşinci sıradadır. Bu beklenmedik kazaların yüzde 60’ı düşmeye bağlıdır. 65 yaşın üstündeki insanlar evde her sene en az bir defa düşer ve 40 hastadan birinin hastaneye yatırılması gerekir. Tekrarlayan düşmeler de oldukça sık görülür. Bu düşmelerde kırık görülme riski yaklaşık yüzde 5 olsa da yüzde 70 düşme bir yaralanma ile sonuçlanır. Kırıklar ve kırıklara bağlı görülen komplikasyonların görülme olasılığı yaş 75 üstüne çıktıkça katlanarak artar. Bakım evlerinde yaşayan insanlarda düşmeye bağlı kırık ve komplikasyonları daha da fazla görülür.
Düşmeye bağlı görülebilecek ortopedik sorunlar
1. Yaralanmalar, ağrılı yumuşak doku yaralanmaları, morarma, hareket kaybı. (Baş yaralanmaları sık görülür)
2. Femur, kalça, humerus, el bileği, kaburga kırıkları.
3. Hastaneye yatmayı gerektirebilecek kırık veya yaralanmalar.
4. Fiziksel yaralanmaya bağlı korku ve güvensizlik sonucu hareket kaybı.
5. Ölüm korkusu ve riski.
6. Bakımevine sevk edilme riski veya zorunluluğu.
Yaşla birlikte genellikle kemik erimesi de oluştuğu için düşen insanlarda bazı kemikler daha kolay kırılır. Bu kemiklerin başında omurga kemikleri yani omurlar gelir. Kemik erimesi ve yaşlılığa bağlı bu kolay düşmeler sonucu kalça eklemi, uyluk kemiği, el bileği ve omuz ekleminde de kırıklar oluşabilir. Sağlam bir kemik yapısına sahip bir insanda yer seviyesinde düşmeler kırıklara yol açmazken yaşlılarda kırıklar daha sık görülebilir.
Düşmeler evde veya bakımevlerinde yaşanabilir. Yaşlıların yaşadıkları bu çevrelerde düşmeyi engelleyici tedbirlerin alınması çok önemlidir. Hem hastayı gereksiz tedavilerden korumak hem de gereksiz maliyetler ve iş gücü kaybını engellemek açısından bu tedbirlerin alınması önerilir.
Düşme engelleyici tedbirler
Fiziksel olarak mümkün olduğunca aktif olmak gerekir. Yürümek, suyun içinde yapılan hareketler veya Tai Chi benzeri denge ve kas gücünü arttırıcı veya koruma amaçlı aktiviteler yardımcı olabilir.
Eğer düşme korkusu ile fiziksel aktivite göstermekten çekiniyorsanız doktorunuzun gözetiminde özel egzersizler yapmak üzere fizyoterapiste yönlendirilebilirsiniz. Bu egzersizlerin amacı denge, esneklik ve kas kuvvetini korumaktır.
Yüksek topuklu, parmak arası veya kaygan tabanlı ayakkabılar tökezlemeye veya kaymaya sebep olarak düşmeye sebep olabilir. Aynı şekilde çorap ile yürümek de düşmeye sebep olabilir. Ayağa iyice oturan, tabanı kaymayan mümkünse yerden gelen yükleri emen ayakkabılar tercih edilmelidir.
Bunlara ek olarak mutfakta, banyoda, yatak odasında, merdivenlerde, oturma odaları ve koridorlarda alınması gereken tedbirler de vardır. Daha güvenli bir ev için yürüyüş yollarındaki kutu, sehpa, gazetelik, elektrik ve telefon kablolarının kaldırılması gerekir. Halı kenarları düşmeye neden olacak şekilde gevşek veya köşesi kalkık olmamalıdır. Halıların yapıştırılması veya tamamen kaldırılması, gevşek parke veya yer döşemelerinin tamir edilmesi gerekir. Kaçma, kurtulma gerektiren acil durumlarda kullanılacak kapılar içerden kolayca açılabilmeli, önüne çıkışı engelleyen şekilde eşya konulmamalıdır.
Sık kullanılan kıyafet, eşya, tabak, yiyecek maddelerinin kolay ulaşılabilir dolaplara ve raflara konması gerekir. Yere dökülen sıvı veya kaygan maddelerin süratle temizlenmesinde fayda vardır.
Banyoda kaygan olmayan banyo örtüleri kullanılmalıdır. Banyo yapılırken kaymayan bir tabureye oturmak daha güvenli olacaktır.
Eşyalara takılmamak ve rahatça görebilmek için evinizin aydınlatması önemlidir. Yatak odası, koridor ve banyoya aydınlatma koyulmalıdır. Gece uyanmaları için yatağın kenarında ulaşılabilecek bir mesafede lamba olmalı, lamba düğmelerine ulaşmak kolay olmalı, önlerinde engel olmamalıdır. Merdivenleri kullanmadan önce ışıklar yakılmalı, elektrik kesilmesi riski nedeniyle, kolay ulaşılabilir yerlerde fener bulundurulmalıdır.
Doktorunuzun tavsiye ettiği yardımcı yürüme cihazlarının kullanılması, tutunmak için merdivenlerde ve banyoda desteklerinin kullanılması da önemlidir. Merdiven kenarlarında tırabzanlar olmalı, merdivenlere eşya koyulmamalı ve basmaklar eşit olmalıdır. Basamak kenarlarında kontrast renk veya fosforlu renk kullanılabilir. Banyoda tutamaklar olmalıdır.